دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد

دیافراگم به زبان تصویر

به علت اهمیت یاد گیری دیافراگم در تصویر فوق میزان اعداد دیافراگم و مقدار نور دهی را مشاهده می کنید .

دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد

دیافراگم Aperture به زبان علمی تر 

اگر بخواهیم به بیان علمی تر توضیح دهیم بدین صورت است کهدیافراگم به تیغه‌هایی گفته می‌شود که درون لنز قرار گرفته‌اند و با گشاد و تنگ شدن، میزان عبور نور را از روزنه میانی آنها که به آن اپرچر گفته می‌شود، کنترل می‌کنند. این تیغه‌ها که به طور معمول ۶ تا ۹ عدد هستند، طوری طراحی شده‌اند که با بازشدن، میزان نور را زیاد و با تنگ شدن، میزان نور را کم می‌کنند. بسیاری از دیافراگم‌ها مانند عنبیه و اپرچر همچون مردمک چشم کوچک و بزرگ یا تنگ و گشاد می‌شوند و با این عمل نور کمتر یا بیشتری به درون دوربین راه می‌یابد.باید توجه داشت که در ایران، استفاده از کلمه فرانسوی دیافراگم به جای اپرچر اشتباه می‌باشد. دیافراگم تنها به تیغه‌ها گفته می‌شود و اپرچر به روزنه‌ای که در میان این تیغه‌ها ایجاد می‌شود، گفته می‌شود. در نتیجه، کلمه دیافراگم به طور اشتباه متداول شده‌است. در انگلیسی، کلمه دیافراگم به هیچ عنوان استفاده نمی‌شود.

عددهای دیافراگم به زبان تخصصی

قبل از خواندن پیشنهاد ما این است که اگر مبتدی هستید این اعداد و ارقام را مطالعه نکنیددر دنیای عکاسی اعدادی هستند که از آنها به عنوان دیافراگم‌های استاندارد نام می‌بریم. این اعداد را همه ما می‌شناسیم:f/1 ، f/1.4 ، f/2 ، f/2.8 ، f/4 ، f/5.6 ، f/8 ، f/11 ، f/16 ، f/22 ، f/32در نگاه نخست، به نظر می‌رسد که تمامی این اعداد به صورت اتفاقی در این سری قرار گرفته‌اند. اما واقعیت این است که تمامی این اعداد بر اساس یک روند کاملا علمی ساخته شده‌اند. به خاطر سپردن این اعداد نیز به شما کمک می‌کند که در هنگام نوردهی به سرعت و راحت‌تر بتوانید بین آنها جابجا شوید. اما چرا این اعداد تا این حد مهم هستند و چگونه باید آنها را به خاطر بسپاریم؟

اعداد دیافراگم، یک سری اعداد هندسی متوالی هستند که به عنوان گام‌های کامل شناخته می‌شوند و چیزی که آنها را متمایز می‌کند این است که هر کدام از آن اعداد نماینده عددی از دیافراگم هستند که نور آن دیافراگم دقیقا دو برابر یا نصف نور دیافراگم همسایه خود است. به عنوان مثال دیافراگم f/5.6 دقیقا دو برابر نور عبوری از دیافراگم f/8 را از خود عبور می‌دهد. بنابراین اگر قصد داشته باشید از دیافراگم F/5.6 به دیافراگم f/8 بروید و میزان نوردهی شما همچنان ثابت بماند، باید سرعت شاتر خودتان را دقیقا دوبرابر کندتر کنید. فرضا اگر در حال عکاسی در سرعت ۱/۲۰۰ ثانیه باشید باید آن را به ۱/۱۰۰ ثانیه کاهش دهید.با خاطر داشتن اعداد دیافراگم به شما امکان می‌دهد به راحتی بین دیافراگم‌های مختلف جابجا شده و به سرعت میزان نوردهی جدید را محاسبه کنید.

این اعداد عجیب و غریب از کجا می‌آیند؟

در لنز‌های مختلف با دهانه‌های مختلف، میزان نور یک گام از دیافراگم دقیقا مشابه است. یعنی میزان نور ورودی دیافراگم f/5.6 در یک لنز با دهانه ۵۲ میلی‌متر با یک لنز با دهانه ۷۲ میلی‌متر مشابه است. برای اینکه این مقادیر روی تمامی لنز‌ها یکسان باشند، در واقع عدد دهانه دیافراگم را از یک فرمول کاملا وابسته به اندازه لنز بدست می‌آورند تا میزان نور در همه لنز‌ها یکسان باشند:

(قطر لنزی که از آن استفاده می‌کنیم) / (فاصله کانونی) = عدد دیافراگم

برای مثال، اگر در حال عکاسی با یک لنز با فاصله کانونی ۱۰۰mm باشید، و دهانه دیافراگم شما دارای قطری برابر ۲۵mm باشد، قطعا روی دیافراگم ۴ قرار دارید. زیرا ۱۰۰/۲۵=۴ است.احتمالا الان می‌توانید حدس بزنید که چرا لنز‌های تله بلند سریع (لنز‌هایی که دارای دیافراگم‌های بسیار باز هستند) تا بدین حد گرانقیمت ونایاب هستند. فرض کنید اگر کانن بخواهد لنزی با فاصله کانونی ۲۰۰ میلی‌متر (مانند همان لنز‌های معروف ۷۰-۲۰۰mm و دهانه دیافراگم ۱٫۸ تولید کند، باید قطر دهانه لنز چیزی حدود ۱۱۱ میلی‌متر باشد/Diameter=1.8). البته این اندازه عدسی دوربین است و با لبه لنز و محل اتصال فیلتر‌ها و غیره به بیش از ۱۳ سانتی‌متر می‌رسد. حجم و وزن چنین لنزی را حدس بزنید!
حالا شاید فکر کنید که برای دوبرابر کردن نور ورودی، دهانه دیافراگم باید چقدر تغییر کند. این مقدار دو برابر نیست. زیرا همانطور که می‌دانید درباره سطح یک دایره، قطر دایره رابطه مستقیم با مساحت آن ندارد. اگر شما بخواهید سطح یک دایره را دوبرابر کنید، باید قطر آن به اندازه جذر عدد ۲ یا دقیقا ۱٫۴۱۴ برابر شود. به همین دلیل است که تمامی اعداد دیافراگم دقیقا با دیافراگم بعدی خود با اندازه ضرب در فاکتور ۱٫۴۱۴ برابر هستند:   ۲٫۸ = ۲٫۰ * ۱٫۴۱۴   –    ۴ = ۲٫۸ * ۱٫۴۱۴    –    ۵٫۶ = ۴ * ۱٫۴۱۴

شاید این اولین باری باشد که در دنیای عکاسی اینهمه عدد و رقم و محاسبه می‌بینید. اصولا عکاسان حرفه‌ای در حین عکاسی این شمارش و ضرب و تقسیم را انجام نمی‌دهند. در واقع اعداد دیافراگم همانند نت‌های موسیقی برای یک موزیسین، در ذهن عکاسان جاریست. اما حداقل این یک روش خوب برای فهم و به یادسپردن این نت‌های عکاسی در قدم‌های نخست یادگیری است.

مقدار نور دهی در دوربین stop

معمولاً مقدار دیافراگم را با پله یا stop نشان می دهند. بالابردن دیافراگم مقدار نوری که از دیافراگم عبور می کند را دو برابر می کند، به همین شکل وقتی مقدار دیافراگم را ۱ stop پایین بیاورید نوری که از دیافراگم عبور می کند نصف می شود. البته دوربین های مدرن به شما اجازه می دهند که مقدار دیافراگم را با دقت یک سوم stop تغییر دهید. چیزی که عکاس های مبتدی را گیج می کند. اگر بخواهید، معمولاً از طریق تنظیمات دوربین، می توانید دقت تنظیم دیافراگم را تا یک دوم stop و یا یک stop پایین آورید. Stop های اصلی که بیشتر با آنها سر و کار دارید عبارتند از: f/1.4، f/2، f/2.8، f/4، f/5.6، f/8، f/11، f/16، f/22 و f/32. ( عدد F ، ضریب F یا f-number)خیلی از عکاسان مبتدی با این مسأله مشکل دارند که دیافراگم بسته عدد f یا ضریب F پایینی دارد یا عدد f آن بالاست؛ اما درست این است که دیافراگم باز عدد دیافراگم پایین تری دارد.

عمق میدان چیست  

هنگام تغییر دیافراگم باید به نکاتی توجه داشت که مهم ترین آنها عمق میدان عکس است.عمق میدان ( Depth of field- DOF) : به قسمت هایی از عکس که روی آن فوکوس می کنیم گفته می شود. عمق میدان بزرگ به معنای فوکوس روی بیشتر نقاط عکس ( چه دور و چه نزدیک ) است ( مثلا در این عکس روی پیش زمینه و پس زمینه با f/22 فوکوس شده است.) وعمق کم یعنی تنها روی قسمتی از عکس فوکوس می کنیم و بقیه ی قسمت ها تار خواهند ماند. (همانطور که در اولین عکس می بینید,چهره کاملا واضح است, با اینکه زمینه فاصله زیادی با سوژه ندارد و کاملا تار شده است )نکته ای فراموش نشدنی : دیافراگم, تاثیر شگرفی بر عمق میدان دارد به طوری که دیافراگم بزرگ ( اعداد کوچک ) عمق میدان را کاهش و دیافراگم کوچک
( اعداد بزرگ ), عمق میدان را افزایش می دهد.

دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد

در تصویر زیر میزان تاثیر دیافراگم بر عمق میدان را به خوبی مشاهده می کنید

دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد

دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد

تقدم دیافراگم

حالت Full Automate دوربین فقط به شما امکان تغییر فرمت عکس را میدهد حتی فلش با تشخیص خود دوربین فعال یا غیر فعال میشود. در حالت Programشما امکان تغییر WB ، Metering و … را دارید اما نمی توانید سرعت شاتر و دیافراگم را تغییر دهید. وقتی به حالت تقدم دیافراگم دوربین ( AP / TV) می روید همان طور که از اسم آن پیداست تقدم تنظیمات عکاسی در دیافراگم است و سرعت شاتر خود را با توجه به دیافراگم تغییر میدهد.تقدم دیافراگم حالت نیمه اتوماتیک هست که با وجود تسلط شما تنها روی برخی قسمت ها، عکس دارای نوردهی بسیار خوبی خواهد بود.حالت تقدم دیافراگم که بیشتر اوقات با علامت اختصاری A یا Av نشان داده می شود .در این حالت شما به عنوان عکاس درجه ی دیافراگم را تنظیم می کنید و دوربین خودش درباره سرعت شاترمناسب با شرایط محیط تصمیم می گیرد.

دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد

چه زمانی می توان از حالت تقدم دیافراگم استفاده کرد؟

می دانید که تاثیر اصلی دیافراگم در عکس بر عمق میدان (DOF) است. در نتیجه بیشتر افراد زمانی از این حالت استفاده می کنند که می خواهند روی عمق میدان تسلط داشته باشند. اگر می خواهند عمق میدان کم باشد, (برای مثال در عکسی که روی گل فوکوس شده و پس زمینه کاملا تار است ), از دیافراگم بزرگ استفاده می کنند. ( مثلا f/1.4) و انتخاب سرعت مناسب برای شاتر را بر عهده ی دوربین می گذارند.اگر عکسی می خواستند که روی تمام قسمت ها فوکوس شده باشد, باید دیافراگم را کوچکتر در نظر می گرفتند ( مثلا f/22 ) و تنظیم سرعت شاتر را به دوربین می سپردند.( که عددی بزرگ خواهد بود.)هنگام تنظیم دیافراگم به یاد داشته باشید که دوربین سریع ترین یا طولانی ترین سرعت شاتر را انتخاب می کند و ممکن است مدت زمانی که دوربین را به دست گرفته اید طولانی تر شود ( معمولا با حدود سرعت ۱/۶۰ ). اگر سرعت شاتر از این کمتر باشد نیاز به سه پایه خواهید داشت. در صورتی که از یک جسم متحرک عکس می گیرید, سرعت کم شاتر موجب تار شدن جسم در عکس خواهد شد.

موقعیت هایی که بهتر است از حالت تقدم دیافراگم دوربین استفاده کرد بیندازیم.

۱- نور خوب / روز آفتابی

وقتی نور مناسب است Manual می توانید استفاده کنید، اما اعمال تغییرات برای تنظیم دوربین در زمان عکاسی زمان بر است، در صورتی که خود دوربین برایتان این کار را به صورت اتوماتیک در کسری از ثانیه انجام می دهد.وقتی نور مناسب است شما نباید نگران تار شدن عکستان یا اشکالات نوردهی باشید به این دلیل که سرعت شاتر به اندازه ی کافی سریع است تا حرکات را ثبت کند. مخصوصا زمانی که در روز عکاسی میکنید. یک قانون قدیمی ( آفتابی ۱۶ ) است که عدد مناسب دیافراگم در نور روز را پیشنهاد می کند این میتواند دلیل دیگری برای استفاده ازحالت تقدم دیافراگم باشد.در نور مناسب شما میتوانید دیافراگم دوربین را به عددی ببرید که تصویر شارپ تری تولید کند. بین عدد ۸ الی ۱۱

۲-پرتره
موقعیت نوری راحت و مناسب زمانی است کهبا عدد دیافراگم و مورد دلخواه ما عکاسی عملی باشد. من شخصا دوست دارم تا از چند دیافراگم مختلف در زمان عکاسی مختلف استفاده کنم. اما f/8 عدد دیافراگم مورد علاقه ی من است. با مقایسه کار هایی که عکاسی کردم متوجه شدم که دیافراگم عکس های من شارپ تر است که برای عکاسی پرتره بهترین می باشد.

دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد

۳- طبیعت
عکاسی طبیعت عموما پیش زمینه و پس زمینه دارد و ما برای اینکه بتوانیم تمام تصویر را در حال فوکوس ببینیم باید با دیافراگم بالا عکاسی کنیم ما عدد f/16 را پیشنهاد میکنیم. زمان هایی است که از سه پایه استفاده میکنیم پس میتوانیم کمبود نور را با کم کردن سرعت شاتر جبران کنیم بدون اینکه تصویر تار شود. اما همیشه سه پایه همراه ما نیست و یا همیشه امکان عکاسی با سه پایه ممکن نیست در این زمان دوربین را باید روی دست گرفت و عکاسی کرد که استفاده از تقدم دیافراگم به خوبی کار میکند. این زمانی است که عمق میدان عکس خیلی مهم میشود.

۴- عمق میدان کم

عمق میدان کم زمانی به دست می آید که دیافراگم دوربین شما در باز ترین حالت باشد یعنی عدد آن کم باشد که اجازه میدهد نور بیشتری وارد لنز شود. تغییر دیافراگم از ۲٫۸ به ۱٫۴ اجازه میدهد ۴ برابر نور بیشتر وارد دوربین شود که به راحتی و به سرعت در حات تقدم دیافراگم توسط دوربین سرعت شاتر محاسبه میشود.

دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد

زمان هایی که نباید از حالت تقدم دوربین استفاده کنیم:

۱- نور کم / اتاق تاریک

همان طور که قبلا گفتم یکی از زیبایی های دیافراگم باز و لنزی که این قابلیت را در اختیار عکاس می دهد امکان عکاسی در موقعیت های کم نور است اما این به این معنی نیست که حتما از حالت تقدم دیافراگم استفاده کنید باید از حالت تقدم شاتر در این موقعیت نوری کمک گرفت.

۲- عکاسی از طبیعت در شب

من میدانم در متن گفتم که دوست دارم در حالت تقدم دیافراگم از طبیعت عکاسی کنم، اما نه در شب.عکاسی در شب متفاوت است که بهتر است در دوربین در حالت Manual عکاسی شود .شرایط نوری غیر قابل پیش بینی است شما باید در ذهنتان محاسبه کنید که بیشتر با آزمون و خطا اصلاح میشود.

بهترین راه برای یادگیری دیافراگم, تمرین و تجربه است. از خانه بیرون بزنید و سوژه ای پیدا کنید. تعدادی عکس با دیافراگم های مختلف (از کوچک تا بزرگ ) از آن بگیرید. به زودی خواهید دید که این کار چقدر می تواند در تسلط شما بر دیافراگم موثر باشد. بعضی از سبک های عکس نیاز به عمق میدان بیشتری دارند.مثلا برای عکس گرفتن از یک منظره, از یک دیافراگم کوچک ( با اعداد بزرگ ) استفاده می کنند تا روی تمام پیش زمینه ی عکس فوکوس کنند. از طرف دیگر در عکاسی پرتره بهتراست از پس زمینه ی تار استفاده شود تا روی سوژه ی مورد نظر کاملا فوکوس شود. در این مورد, یک دیافراگم بزرگ ( با اعداد کوچک ) انتخاب می کنید تا عمق میدان را کم کند.
عکاسانی که قصد بزرگنمایی اجسام را دارند,ترجیح می دهند از دیافراگم بزرگ استفاده کنند تا روی تمامی قسمت هایی که در نظر دارند فوکوس شود

۱- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۲- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۳- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۴- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۵- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۶- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۷- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۸-  دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۹- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد ۱۰- دیافراگم چیست و چه کارآیی در عکاسی دارد